De 22-jarige Amanda Gorman droeg haar gedicht THE HILL WE CLIMB voor op de inauguratie van de Amerikaanse president Joe Biden.
Haar tekst wordt/werd in zowat alle talen vertaald en uitgegeven.
Uitgeverij Meulenhoff vroeg aan de 29-jarige Nederlandse auteur Marieke Lucas Rijneveld – zij heeft een witte huidskleur en “voelt zich zowel jongen als meisje, een soort tussenmens” – Gormans gedicht te vertalen. Hierop kwam heel wat kritiek, vooral omdat velen meenden dat iemand als zij zich onvoldoende zou kunnen inleven, dat zij besloot de vertaling niet te maken.
Ik noteer hier enkel enkele woorden van Luc van Doorslaer, hoogleraar vertaalwetenschap (vandaag in DS) :
Het prachtige aan literaire teksten is dat ze meerlagig zijn en dus op verschillende manieren geïnterpreteerd kunnen worden. Die rijkdom wordt nergens duidelijker dan in vertaling. Laat een literaire tekst door tien uitmuntende vertalers omzetten in dezelfde doeltaal, en je krijgt tien heel verschillende resultaten. Allemaal zullen ze op sommige plaatsen rijker, en op andere armer zijn dan de brontekst. En als je die vertalingen laat terugvertalen naar de brontaal, zul je opnieuw tien andere teksten krijgen. Geen enkele zal dezelfde zijn als de oorspronkelijke brontekst. Rijkdom uitgedrukt in verscheidenheid – van de taalbagage, maar ook van de culturele setting, van de vertalersachtergronden, enzovoort.
The Hill We Climb
When day comes, we ask ourselves,
where can we find light in this never-ending shade?
Een vertaling in het Duits:
Wenn der Tag kommt, fragen wir uns,
wo finden wir Licht in diesem endlosen Schatten?
Een andere vertaling in het Duits
Der Morgen graut, und wir fragen uns,
wo nur, in diesen endlosen Schatten, finden wir Licht?
Een vertaling in het Frans
Le jour venu, nous nous demanderons:
“Où pouvons-nous trouver la lumière dans cette ombre sans fin ?
Een andere vertaling in het Frans
Quand vient le jour, nous nous demandons : où trouver la lumière dans ces ténèbres à n’en plus finir ?
Een vertaling in het Nederlands
Komt de dag, dan vragen we ons af: waar vinden we licht in deze schemer die niet aflaat?
Een andere vertaling in het Nederlands
Als het dag wordt vragen we ons af
wanneer zien we ooit licht in deze eindeloze nacht?